KAYA TSOLOKERO
Co trzeba wiedzieć o
KAYA TSOLOKERO
Święty las Kaya Tsolokero jest położony na terenie osady Junju w hrabstwie Kilifi, w południowej części wybrzeża w Kenii, na północ od Mombasy (wioska Junju, obszar Junju, podokręg Kilifi Południowe, hrabstwo Kilifi).
Ma powierzchnię 24,5 ha. Otaczają go pola uprawne i drogi. Sąsiadujące z nim wioski to: Sirini na wschodzie, Chidongo na zachodzie i Kolewa na północy.
Kaya Tsolokero jest traktowany jako część Kaya Jibana (jako sub-kaya). Tworzą go w przeważającej części członkowie plemienia Chonyi. Plemię to mieszka głównie wokół Kaya Chonyi i Kaya Tsolokero. Schemat plemienny przedstawiono na diagramie.
Aktualnie najstarszymi członkami społeczności działającej na terenie Kaya Tsolokero są: Wanje Ndale Wanje (pierwszy od lewej na zdjęciu poniżej) i Charles Mwangome (w środku).
Na cześć trzech głównych plemion, które utworzyły Kaya Tsolokero: Chonyi, Giriama i Jibana – umieszczono w lesie vigango (liczba pojedyncza kigango). Duże postacie maja przedstawiać mężczyzn, małe – kobiety, ich żony.
Aktualnie Kaya Tsolokero pełni głównie funkcję centrum kultury. Od 2020 roku opiekę nad nim sprawuje piętnastoosobowa grupa samopomocy zarejestrowana w kenijskim Departamencie Rozwoju Społecznego Ministerstwa Pracy i Ochrony Socjalnej pod nazwą Tsolokero Self Help Group. Jej głównym celem – oprócz ekoturystyki – jest realizacja projektu zakładającego szeroko pojętą ochronę środowiska naturalnego na obszarze lasu.
Członkami Tsolokero Self Help Group są:
– na zdjęciu pierwszy rząd od lewej : gość, Nyevu C. Nguma, Sadaka A. Msanzu, Kanze Z. Duka, Kahonzi M. Duka, poseł (MP. Kilifi South) pan Hon. Richard Ken Chonga, gość, gość, Chari K. Ndamba (członek zarządu)
– drugi rząd od lewej: Anthony M. Ziro (zastępca sekretarza), Crispus M. Said (sekretarz), Selina J. Tunje, Josphine Ali (gość), Onesmus Gambo Karisa (przewodniczący), Shida J. Mwangala
Na zdjęciu brakuje: Wanje N. Wanje (wiceprzewodniczący), Ngolo W. Ndale (skarbnik), Alex W. Ndale, Charles M. Mwangome, Robert Ali (członek zarządu)
Społeczność mieszkająca w wioskach wokół Kaya Tsolokero od wielu lat planowała utworzenie w tym miejscu centrum turystycznego. Młodsze pokolenie uczyło się o swojej kulturze od starszych, aby móc oprowadzać wycieczki. Działalność ekoturystyczna w obecnej lokalizacji rozpoczęła się w 2018 roku. Jednak oficjalne otwarcie nastąpiło 26.11.2020 roku. Dokonał go poseł (MP. Kilifi South) pan Hon. Richard Ken Chonga.
Oprowadzanie wycieczek, spotkania z członkami społeczności i poznawanie niektórych tradycji, kultur i zwyczajów panujących w kaya, muszą być organizowane tak, aby działania nie naruszały wartości religijnych i kulturowych miejsc i nie powodowały dalszych szkód w bioróżnorodności. Ta świadomość musi przyświecać nie tylko przewodnikom, ale też turystom. Ekoturystyka w kaya musi być prowadzona mądrze i być starannie zarządzana, aby uniknąć problemów z dalszą degradacją środowiska lub szkodą dla świętości tych miejsc.
Projekt, który prowadzony jest przez lokalną społeczność, oprócz dbałości o zachowanie naturalnego środowiska i ochrony lasów przed dewastacją czy karczowaniem, zakłada m.in. różne prace na rzecz społeczności oraz szeroko pojętą edukację młodego pokolenia np. poprzez organizację spotkań w szkołach. Grupa zajmuje się m.in. pszczelarstwem, sadzeniem drzew czy dokarmianiem małp. Członkom lokalnej społeczności zezwala się na sprzedaż produktów tj. miodu czy wyrobów rzemieślniczych np. z rafii, jako alternatywnego źródła utrzymania. Jednak wszelka działalność musi zapewniać zachowanie integralności tego miejsca i wyznawanych wartości.
Na realizację celów, grupa otrzymuje wsparcie różnych instytucji. Poniżej zdjęcia z akcji sadzenia 3000 drzew, pięciu różnych gatunków. Sadzonki ufundował bank Equity. Osobą odpowiedzialną za realizację był wolontariusz Anthony (na zdjęciu).
Kaya Tsolokero ma największy udział gęstego lasu w stosunku do całej powierzchni spośród wszystkich kayas (97.6%, co daje 23.89 ha). Roślinność jest tu gęsta i bujna, wiecznie zielona i wykazująca bardzo dużą różnorodność flory.
Badania etnobotaniczne, które przeprowadzono w latach 2015–2016 w świętych lasach w tym m.in. w Kaya Tsolokero, wykazały że ważne rdzenne rośliny wykorzystywane w żywności, medycynie, budownictwie, rekreacji i estetyce nadal tu występują. W Kaya Tsolokero jest ich 312. Niestety większość gatunków roślin jest zagrożona nadmiernymi zbiorami, ingerencją człowieka i utratą tradycyjnej wiedzy na temat ich stosowania. Te rośliny były kiedyś bardzo ważne dla przemysłu spożywczego, leczniczego, budowlanego, opałowego, dekoracyjnego, rekreacyjnego, pszczelarstwa i innych. Służyły do celów gospodarczych, leczniczych, paszowych, konstrukcyjnych, pasiecznych i, co ważniejsze, leczniczych dla ludności. Właśnie dzięki znajomości etnobotaniki możliwe było przetrwanie rdzennych społeczności w kayas. Niestety wiedza ta zanika wraz z odejściem starszego pokolenia. Nie została bowiem dobrze udokumentowana, a nowe pokolenia wierzą bardziej w moc tabletek, niż medycyny naturalnej.
Na zdjęciach po lewej miodla indyjska (mkilifi tree = neem) – używana m.in. w medycynie (właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, antywirusowe itd.) oraz kosmetyce – jako składnik mydeł, szamponów, maści kremów, past do zębów itp. Po prawej Euclea divinorum (mdaa), zwana liściem diamentowym i drzewem szczoteczki do zębów, gdyż jej korzenie pomagają uśmierzyć ból zęba.
